<
Domenico Scarlatti

De middelste periode

Van K300 tot K399 hebben we het over een periode in Scarlatti's compositie die wordt gekenmerkt door het streven naar de grootst mogelijke muzikale transparantie en helderheid. Vergelijk het partituren van K299 en K300. Een verschil zoals dag en nacht. Deze "stijlbreuk", die er echter géén is, is net zo radicaal als de reeds besproken "stijlbreuk" tussen K95 en K96. De meeste sonates in deze middenperiode zijn in majeur. Dat alleen al suggereert dat het een gelukkige periode in Scarlatti's leven betreft. In alle andere periodes zijn majeur en mineur ongeveer in evenwicht. De virtuositeit verdwijnt iewat naar de achtergrond , maar dat wil niet zeggen dat deze sonates technisch eenvoudig te spelen zijn. De virtuoos verloochent zichzelf nooit. Alleen de virtuositeit is beperkt tot individuele passages en de helderheid van het muzikale statement is het primaire doel. In geen enkele andere periode is de muzikale transparantie zo duidelijk als in deze. De meeste stukken zijn in wezen tweestemmig, akkoorden komen zelden voor en af ​​en toe worden drie stemmen bereikt. Ook de invloeden van de Spaanse volksmuziek verdwijnen naar de achtergrond. Soms herinnert slechts een enkele passage aan Scarlatti's liefde voor deze muziek.

In deze middelste en ook in de late periode stel ik me tevreden met de analyse van één sonate respectievelijk, plaatsvervangend voor alle anderen. Andere sonates uit deze middenperiode worden geciteerd in het hoofdstuk "Algemene opmerkingen".

K394 (E minor - Allegro) 

(Naar de partituur)


wordt gekozen als vertegenwoordiger voor alle sonates uit de middelste periode. Vooral omdat hier een formeel fenomeen opduikt dat voor die tijd absoluut uniek is, namelijk de eerste echte en zeer virtuoze solo cadens in de muziekgeschiedenis. Verder is de zelden onderbroken tweestemmigheid typerend voor deze periode. Dit geldt vooral voor het eerste deel. Na de cadens is het tweede deel aanvankelijk driestemmig en keert dan terug naar tweestemmig. Af en toe verschijnen er ook akkoorden. Alle modulatiekunst van Scarlatti komt aan het licht na de cadens. De volledige sonate wordt hier geciteerd:

Voorbeeld K394 pagina 1

Voorbeeld K394 pagina 2

Voorbeeld K394 pagina 3

Voorbeeld K394 pagina 4

Voorbeeld K394 pagina 5

Voorbeeld K394 pagina 6

<

Allereerst moet worden opgemerkt dat de passage met de parallele kwinten vanaf maat 76 niet correct is genoteerd. Helaas ben ik niet bekend met het manuscript. In de Gilbert-editie luidt deze passage als volgt:

<

De juiste notatie zou er als volgt uit moeten zien:

De modulatie gaat van F mineur naar Es mineur en eindigt op de dominante Bes. De manier waarop het vervolgens weer wordt gemoduleerd naar E mineur is uniek. Via Es majeur, C mineur, As majeur, F mineur, As majeur, wordt uiteindelijk C mineur bereikt. Na twee maten op de dominante G (vanaf maat 98) verschijnt een enharmonische transformatie van de verminderde drieklank van de 2e trap van C mineur. D-f-as wordt getransformeerd in d-f-gis, de 2e omkering van de verminderde drieklank van de 7e trap van A majeur. De periode van vier maten van de maten 98-101 wordt een hele toon hoger herhaald, waarna de basistoonsoort E mineur weer wordt bereikt, die dan tot het slot gehandhaafd blijft.

Een ander buitengewoon interessant punt is de cadens na de halve afsluiting. In de sonate, die verder relatief eenvoudig is, duikt deze uitbarsting van ongebreidelde virtuositeit plotseling op. De cadens bestaat uit twee delen. Zonder modulatie worden twee toonsoorten die ver van elkaar verwijderd zijn naast elkaar gezet, namelijk A majeur en F majeur. De A-majeur-passage beweegt in zestiende noten, in de F-majeur-passage wordt de beweging nog verder versneld door het gebruik van tweeendertigste noten. De terugkeer naar de eenvoudigheid kon alleen muzikaal geloofwaardig worden gemaakt door de reeds besproken ingewikkelde modulaties. Dit zijn de tekenen van genialiteit.

 

 

terug

meer